NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
81 - (961) حدثنا
أبو بكر بن
أبي شيبة.
حدثنا غندر عن
شعبة. ح
وحدثنا محمد
بن المثنى
وابن بشار.
قالا: حدثنا
محمد بن جعفر.
حدثنا شعبة عن
عمرو بن مرة،
عن ابن أبي
ليلى ؛
أن
قيس بن سعد
وسهل بن حنيف
كانا
بالقادسية. فمرت
بهما جنازة.
فقاما. فقيل
لهما: إنها من
أهل الأرض.
فقالا: إن
رسول الله صلى
الله عليه وسلم
مرت به جنازة
فقام. فقيل:
إنه يهودي.
فقال "أليست
نفسا".
[ش
(من أهل الأرض)
معناه جنازة
كافر من أهل
تلك الأرض.
وقال القاضي
عياض: أي من
أهل الذمة
المقرين
بأرضهم على
أداء الجزية].
{81}
Bize Ebû Bekir b. Ebî
Şeybe rivayet etti. (dediki): Bize Gunder, Şu'be'den rivayet etti. H.
Bize
Muhammedü'bnü'I-Müsennâ ile ibni Beşşâr da rivayet ettiler. Dediler ki: Bize
Muhammedü'bnü Ca'fer rivayet etti. (dediki): Bize Şu'be, Amr b. Mürra'dan, o da
İbni Ebi Leylâ'dan naklen rivayet ettiki,
Kays b. Sa'd ile Sehl b.
Huneyf, Kaadisiyye'de bulunmuşlar.
(Bir gün) yanlarından
bir cenaze geçmiş. Bunlar hemen ayağa kalkmışlar, kendilerine:
— «Bu cenaze yerlilerdendir.» demişler. Onlar:
— «Resulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in yanından
bir cenaze geçti de, ona ayağa kalktı, kendisine onun bir Yahudi olduğu
söylenince:
(O da bir nefis değil
mî?) cevâbını verdi.» demişler.
(960) وحدثنيه
القاسم بن
زكرياء. حدثنا
عبيدالله بن
موسى عن
شيبان، عن
الأعمش، عن
عمرو بن مرة، بهذا
الإسناد. وفيه:
فقالا: كنا مع
رسول الله صلى
الله عليه وسلم،
فمرت علينا
جنازة.
{…}
Bana, bu hadîsi Kaasîm
b. Zekeriyyâ da rivayet etti. (dediki): Bize Ubeydullah b. Mûsâ, Şeybân'dan, o
da A'meş'den, o da Amr b. Mürra'dan isnâdla rivayette bulundu. Bu hadisde:
«Onlar:
— Biz, Resulullah
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem) ile beraberdik, yanımızdan bir cenaze geçti,
dediler.» ifâdesi vardır.
İzah:
Bu hadîsleri Buhari,
Ebû Dâvûd ve Nesâî «Cenaze» bahsinde muhtelif râvîlerden tahric etmişlerdir.
Kaadtsiyye: Kûfe'ye iki
konak mesafede bulunan hurmalık ve sulak küçük bir şehirdir. Bâzıları
Kaadisiyye ile Küfe arasında onbeş fersah mesafe bulunduğunu söylerler. Hz.
Ömer (Radiyallaâhu anh)'in hilâfeti zamanında orada büyük bir harp vukû
bulmuştur.
Yâkût-i Hatnevî' nin
beyânına göre, bundan başka Kaadisiyye ismini taşıyan dört şehir varmış.
Kaadisiyye hadisinde
geçen: «Bu cenaze yerlilerdendir.» sözüyle, cenazenin zimmîlerden yânî Müslüman
teb'ası olarak yaşıyan gayr-i müslimlerden olduğu anlatılmak istenilmiştir.
Resûlullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem)'in «O da bir nefis değil mi?» buyurması, İbni Battal'a göre
«O da can sahibi olup, ölmedi mi? Ona ayağa kalkmamız, ölümü ve onun güçlüğünü
hatırlamak içindir.» manasınadır.
Az yukarıda da işaret
ettiğimiz gibi Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in Yahudi cenazesine
niçin kalktığını ta'lil eden hadîsler muhteliftir. Babımızın bir rivayetinde
buna sebep «ölümün korkunç olması»; diğer rivayetinde «Cenazenin de vaktiyle
can taşımış olması.» gösterilmiştir.
Hz. Enes hadîsinde
melekler için ayağa kalktıkları; Abdullah b. Amr hadîsinde ise: Ruhları
kabzeden Azrâîl (Aleyhisselâm)'a ta'zîm için; Hasan ü'bnü Ali (Radiyallahu
anh)'ın rivayetinde: Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) Yahudinin başı,
kendi başından yukarıda bulunmasını hoş karşılamadığı için; hattâ bir rivayette
Yahudinin pis kokusundan müteezzî olduğu için kalktı denilmektedir.
Aynî bu bâbda yapılan tefsirlerin
içinde en ziyâde îbni Battal'in sözünü beğenmektedir.